Onduidelijke situatie bij beloodsing leidde tot aanvaring Scheldegebied

In de ochtend van 21 januari 2018 kwamen het Nederlandse loodsvaartuig Pollux en een Panamese bulkcarrier met elkaar in aanvaring in het Scheldegebied. Dit gebeurde tijdens een beloodsingsoperatie waarbij de loods van het Panamese schip werd afgehaald door loodsvaartuig Perseus. Loodsvaartuig Pollux bevond zich in de nabijheid, maar had geen actieve rol in het proces. Het feit dat twee als zodanig herkenbare loodsvaartuigen vlak bij elkaar liggen tijdens een beloodsingsproces is in de scheepvaart uitzonderlijk, maar komt in het Scheldegebied vanwege efficiëntie met regelmaat voor. In deze situatie zorgde het voor verwarring en aannames die niet zijn getoetst. Een aanvaring kon daardoor niet meer worden voorkomen.

Het systeem waarbij twee loodsboten dicht bij elkaar liggen tijdens een beloodsingsproces kan tot verwarrende situaties leiden, zeker wanneer een loodsvaartuig niet deelneemt aan het proces maar wel als zodanig herkenbaar is. Ten tijde van deze aanvaring voerde de Pollux loodsverlichting, waardoor bij de bulkcarrier de indruk werd gewekt dat deze het beloodsingsproces volgde en waar nodig zou faciliteren. Dit was echter niet het geval en deze aanname werd niet getoetst. De kapitein van de Pollux merkte te laat op dat er een gevaar voor aanvaring dreigde met de Nord Taurus. Er ontstond op die manier een risicovolle situatie die uiteindelijk leidde tot de aanvaring.

De Onderzoeksraad heeft in zijn onderzoeken met enige regelmaat te maken met de wateren in het Scheldegebied. De complexiteit van dit gebied in combinatie met het intensieve gebruik heeft jaren geleden geleid tot een loodsplicht. Loodsen zijn de deskundigen in het vaargebied waar ze werkzaam zijn en hebben daarmee een voorbeeldfunctie ten aanzien van de scheepvaartveiligheid.

Op 21 januari 2018 werd er echter routinematig gehandeld en zijn meerdere veiligheidsbarrières doorbroken. Er ontstond ruimte voor aannames die niet zijn getoetst. Zo gingen zowel de Nord Taurus als de Perseus ervan uit dat de Pollux het beloodsingsproces volgde en waar nodig kon faciliteren. Zij gingen er daarom ook vanuit dat deze zijn koers zou wijzigen om zo de weg van de Nord Taurus niet te hinderen. Dit voorval leert dat voor alle partijen in en rondom een beloodsingsproces helder moet zijn hoe manoeuvres gaan verlopen. Er mag geen ruimte ontstaan voor ongetoetste aannames.

De Onderzoeksraad doet naar aanleiding van deze aanvaring onder andere een aanbeveling aan het Nederlands Loodswezen en het Belgische Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust. Zij worden opgeroepen gezamenlijke nadere instructies op te stellen voor het handelen tijdens beloodsingsprocessen, specifiek in de situatie wanneer een loodsvaartuig wel in de buurt maar niet actief betrokken is bij het proces. De bevordering van de naleving van de op te stellen instructies moet passen bij de voorbeeldfunctie die het Loodswezen heeft. Een vergelijkbaar voorval wordt daarmee in de toekomst mogelijk voorkomen.

Aan het Nederlands Loodswezen (regio Scheldemonden) en het Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust in België:

• Formuleer gezamenlijk nadere instructies voor hoe te handelen als de loodskotter en de SWATH in elkaars aanwezigheid zijn in de buurt van een beloodsingsproces, en bevorder een naleving daarvan die past bij de voorbeeldfunctie die het Loodswezen heeft. Kijk daarbij specifiek naar situaties waarbij de loodskotter wel in de buurt is, maar niet actief is betrokken bij het beloodsingsproces. Breng deze instructies onder de aandacht van het Schelde Coördinatie Centrum en de loodsen die werkzaam zijn in het Scheldegebied.

Aan het Nederlands Loodswezen B.V.:

• Inventariseer op welke loodsvaartuigen de Brug Routine Standaard Wachtorders afwijken van de International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers. Breng Brug Routine Standaard Wachtorders in lijn met de bepalingen rondom uitkijk houden en taken tijdens de wacht.

Onderzoeksraad voor Veiligheid