Eerste emissievrije binnenvaartschip ‘Alphenaar’ in de vaart

Vandaag start Zero Emission Services (ZES) met de vaart van de Alphenaar, het eerste Nederlandse binnenvaartschip dat voor de aandrijving gebruik maakt van verwisselbare energiecontainers. De Alphenaar vaart tussen Alphen aan den Rijn en Moerdijk voor bierbrouwer HEINEKEN, de eerste eindklant van ZES.

Hiermee is de ingebruikname van het innovatieve energiesysteem van ZES voor de binnenvaart een feit. De energiecontainers – “ZESpacks” – zijn standaard 20ft containers gevuld met batterijen, die worden geladen met groene stroom. De eerste twee ZESpacks worden geladen en gewisseld bij het eerste laadstation op de terminal van CCT in Alphen aan den Rijn. ZES heeft de ambitie om op korte termijn op te schalen en wil tot 2030 30 zero emissie vaarroutes realiseren. Het bedrijf werd vorig jaar opgericht door ENGIE, ING, Wärtsilä en het Havenbedrijf Rotterdam, met steun van het ministerie van I&W, en zet hiermee een belangrijke stap in de transitie naar emissievrije binnenvaart.

De binnenvaart speelt een belangrijke rol in het reduceren van milieuemissies. Binnen transport is de binnenvaart verantwoordelijk voor 5% van de CO2 uitstoot in Nederland. Daarbij wordt 11% van de totale Nederlandse NOx emissies veroorzaakt door de binnenvaart. Om de doelen uit het Klimaatakkoord te halen heeft de Green Deal Zeevaart, Binnenvaart en Havens de ambitie om in 2030 de emissies in de binnenvaart met 50% te reduceren. Voor het realiseren van dit doel is een transitie naar volledig elektrisch aangedreven vervoer over water nodig. ZES levert de oplossing om deze systeemwijziging in werking te zetten: een compleet dienstenpakket op basis van verwisselbare energiecontainers met groene energie, open-access laadinfrastructuur en een pay-per-use betaalconcept voor scheepseigenaren. De laadstations kunnen fungeren als energy hubs die bij piekbelasting het net kunnen stabiliseren en waar ook andere voertuigen kunnen laden. ZESpacks kunnen, vanwege hun mobiliteit, ingezet worden om energie te leveren en op te slaan op allerlei locaties, zoals bouwplaatsen en festivals.

“Het energieconcept dat ZES in de markt zet, draagt met de besparing van zo’n 1.000 ton CO2 en 7 ton NOx per schip per jaar direct bij aan reductie van emissies. Daarbij produceren schepen die varen met ZES geen fijnstof en geluid,” zegt Willem Dedden, CEO van ZES. Het concept omvat ook de organisatie van de benodigde laadinfrastructuur en een pay-per-use constructie die schippers in staat stelt om alleen voor het gebruik van energie te betalen. De investering in ZESpacks komt voor rekening van ZES. Deze opzet maakt ZES zeer gebruiksvriendelijk en schaalbaar. Dedden: “ZES biedt overheden en bedrijven een kant en klare oplossing om te verduurzamen.” Eén van die bedrijven is HEINEKEN, die samen met vervoerder CCT, de eerste klant is van ZES met een tienjarig contract. ZES is ontstaan uit Groene Cirkels project om een klimaatneutrale containerpendel te realiseren tussen de Heineken brouwerij in Zoeterwoude en de haven van Rotterdam.

Dedden: “Naast direct bij te dragen aan de realisatie van emissievrije binnenvaart, zet ZES een standaard neer die de transitie naar emissievrije binnenvaart versnelt. Met onze ZESpack (een standaard 20 ft container) en een standaard connector (de “stekker”) leggen we de basis. In combinatie met het door ING bedachte financierings- en pay-per-use-pakket, biedt ZES schippers een laagdrempelige, toekomstbestendige open access innovatie. Het systeem van ZESpacks past zich namelijk aan naarmate de techniek verbeteringen aandraagt: de ZESpacks die nu in gebruik zijn, werken met Lithium-Ion batterijen, maar in de toekomst kan dat ook waterstof, ammoniak of iets anders zijn. De ZESpack past altijd op de aansluiting, ongeacht het soort energie dat er in de container zit.” Om deze reden geeft ZES de profielen voor de connector dan ook rechteloos vrij, zodat de markt met diverse leveranciers van energiecontainers kan gaan werken.

Wärtsilä, leverancier van de eerste ZESpacks, werkte in de afgelopen maanden aan de assemblage en het testen van de energiecontainers, die zijn voorzien van veiligheids- en communicatiesystemen, en 45 batterijmodules van totaal 2MWh – vergelijkbaar met de capaciteit van zo’n 36 elektrische auto’s. De ZESpack is volledig op maat gemaakt voor ZES. Vooral uniek is de verwisselbaarheid van de containers, die tot nu toe stationaire installaties zijn. De ZESpacks worden geladen met gecertificeerde groene stroom op het eerste ZES laadstation op het Alpherium, de containerterminal van CCT in Alphen aan den Rijn. Dit laadstation, ontwikkeld door ENGIE, werd in april opgeleverd. In juli werd de Alphenaar omgebouwd en onder andere voorzien van de standaard connectoraansluiting om de ZESpacks te kunnen ontvangen. Eind augustus vond de eerste succesvolle proefvaart plaats. Met de start van de operatie zal ZES de komende tijd gebruikservaring opdoen om zo snel mogelijk tot volledig emissievrije vaart te komen.

ZES heeft de ambitie om op korte termijn op te schalen naar acht schepen, acht laadstations en veertien ZESpacks. Het bedrijf wil in 2030 30 zero emissie vaarroutes realiseren, waarmee tot 360.000 ton CO2 en 2.800 ton NOx kan worden bespaard. Om de concurrentie met fossiel varen echt aan te kunnen gaan is gelijktijdig optrekken en commitment van zowel overheid, havens en terminals als het bedrijfsleven nodig. ZES werkt nauw samen met en landelijke, regionale en lokale overheden en vooruitstrevende vervoerders zoals BCTN voor het contracteren van de volgende schepen en het ontwikkelen van het bijbehorende netwerk van laadstations, te beginnen in Rotterdam, Moerdijk en Alblasserdam.