Omzet maritiem-technische sector licht gestegen

Bij de ruim 100 Nederlandse scheepswerven en 800 maritieme toeleveranciers steeg de omzet licht in 2018. De totaalomzet van de maritiem-technologische sector nam toe met circa 400 miljoen euro en opzichte van 2017, tot 7,3 miljard euro. Helaas betekent een stijging van de omzet niet altijd winst: bij veel bedrijven bleven de prijsniveaus onder druk staan. De totale werkgelegenheid bedroeg 29.072 FTE, een stijging van bijna 4 procent ten opzichte van 2017. Bas Ort, voorzitter van brancheorganisatie Netherlands Maritime Technology (NMT): “In 2018 zijn in Nederland weer veel orders aangenomen en schepen afgebouwd. De focus ligt op complexe en innovatieve schepen en de diversiteit is enorm. Onze zeescheepsbouwers hebben het wel behoorlijk lastig gehad in 2018. Het getuigt van doorzettingsvermogen dat ze, ondanks de uitdagingen, blijven vernieuwen en orders voor nieuwe scheepstypen binnenhalen. Gelukkig laten deelsectoren, zoals de superjachtbouw, een stabiel beeld zien. Een belangrijke aanjagersrol wordt op deze manier ingevuld.”

De stijging van de wereldwijde orderintake van zeeschepen heeft doorgezet in 2018. De nieuwe orders zijn echter nog niet toereikend om alle werven wereldwijd aan het werk te houden. De gevolgen daarvan werden zichtbaar in gedwongen faillissementen, fusies en overheidssteun in met name Zuid-Korea, China en Japan. Ort vervolgt: “In Nederland zagen we in 2018 kleine verbeteringen ten opzichte van 2017, zowel voor de Nederlandse werven als de toeleveranciers. Gelukkig kunnen we 2018 daarom betitelen als ‘Een kleine stap vooruit’. Een kleine progressie, die de sector zeker niet is komen aanvliegen. We zijn creatiever dan ooit.”

De maritieme sector is een strategische sector, die van groot maatschappelijk belang is. Ort: “De overheid, zowel in Den Haag als Brussel, moet onze sector dan ook als strategisch erkennen en daarnaar handelen. We moeten als sector mondiaal concurrerend kunnen blijven. Een sectorspecifieke industriestrategie voor de maritiem-technologische sector is daarom van groot belang. Ons innovatievermogen en onze strategische kennis moeten bovendien voor Nederland behouden blijven. Daarvoor is een doorslaggevende rol van het Nederlandse bedrijfsleven bij de vervangingsprogramma’s van de Koninklijke Marine ook noodzakelijk.”

Ort: “NMT wil dat haar leden (1) duurzame, slimme schepen en maritieme technologie kunnen leveren in een (2) mondiaal gelijk speelveld, met (3) voldoende gekwalificeerde arbeidskrachten, die in veilige en eerlijke omstandigheden werken. Hierbij heeft de (4) Nederlandse overheid een rol als launching customer en wordt de (5) Nederlandse maritiem-technologische sector ondersteund bij haar exportactiviteiten. Juist deze stappen moeten ertoe leiden dat de sector van de kleine stap in 2018, de komende jaren een grote stap vooruit kan maken. Zo moet maritieme regelgeving een prikkel zijn voor het stimuleren van innovaties, maar ook snel kunnen worden aangepast aan ontwikkelingen. Een gelijk speelveld, zowel mondiaal als binnen Europa, is één van de belangrijkste en ook meest complexe zaken waar we ons dagelijks hard voor maken. Door wisselend beleid van verschillende landen is er sprake van hardnekkige marktverstoringen in de scheepsbouw.”

De cijfers van 2018 laten zien dat het herstel van de orderintake in de Nederlandse zeescheepsnieuwbouw nog niet heeft doorgezet. In 2018 ontvingen de werven in deze categorie bouwopdrachten voor 39 schepen (2017: 56). De daling in het aantal orders is voornamelijk te wijten aan de afname van het aantal nieuw bestelde sleep- en werkboten. De totale waarde van de orderintake is met 643 miljoen eurovergelijkbaar met de jaren 2015 en 2016, maar flink lager dan 2017 (1.138 miljoen euro). Het grote verschil tussen 2017 en 2018 is te wijten aan enkele grote complexe orders die geplaatst zijn in 2017. Het aantal opgeleverde schepen is licht gedaald van 58 naar 55 schepen en vertegenwoordigt een waarde van 589 miljoen euro. Het exportaandeel qua waarde van de opgeleverde schepen bedroeg 58 procent (2017: 57 procent). Ondanks de dalingen in orderintake is de omvang van het orderboek stabiel gebleven met een waarde van 1.8 miljard euro.

De trend van verduurzaming en digitalisering zette door in 2018. Beide gebieden die de concurrentiepositie kunnen verstevigen, want die werd in 2018 nog als zeer competitief ervaren. De maritieme omzet van de circa 800 Nederlandse maritieme toeleveranciers bedroeg in 2018 3,5 miljard euro, een stijging van 4,3 procent ten opzichte van het jaar ervoor. De totale werkgelegenheid in de Nederlandse maritieme toelevering bedroeg 17.318 voltijds arbeidsplaatsen (2017: 16.413 fte).

Voor het eerst sinds een aantal jaar is de dalende trend van de totale omzet van de Nederlandse zeescheepsreparatiewerven doorbroken. Er is echter nog geen sprake van een overtuigend herstel. De omzet bedroeg in 2018 416 miljoen euro (2017: 381 miljoen euro). In 2015 was de omzet ruim 562 miljoen euro dus er is nog veel ruimte voor herstel. De werkgelegenheid bedroeg 1.751 fte (2017: 1.710 fte).

In deze categorie, die buitengewoon goede zaken deed in 2018, steeg de orderintake van luxe riviercruiseschepen flink ten opzichte van 2017. Ook werd veel onderhoud gepleegd. De hellingen en dokken waren steeds goed bezet. In 2018 ontvingen de werven in deze categorie bouwopdrachten voor 185 schepen (2017: 198). Er werden 183 schepen opgeleverd (2017: 155). Waar het aantal nieuwe opdrachten licht is gedaald laat het aantal opleveringen een mooie plus zien. Het orderboek is stabiel gebleven met 143 schepen in portefeuille eind 2018 (2017: 146).

De grootte en daarmee de waarde van superjachten, blijft toenemen. De jachtenbouwers anticiperen hierop door nieuwe productiefaciliteiten te bouwen die grotere schepen aankunnen. In 2018 zijn 25 superjachten opgeleverd (2017: 25 superjachten) met een waarde van afgerond 1,5 miljard euro (2017: 1,2 miljard euro) en 16 nieuwe opdrachten zijn genoteerd (2017: 18) met een waarde van bijna € 1,1 miljard (2017: 1,2 miljard euro). De orderportefeuille betrof eind december 50 superjachten (2017: 57 superjachten) met een waarde van bijna 4,1 miljard euro (2017: 4,5 miljard euro).

Bovenstaande cijfers zijn op 16 mei 2019 tijdens de NMT Netwerkbijeenkomst van brancheorganisatie Netherlands Maritime Technology gepresenteerd. Download het Sectorjaarverslag 2018.