Pas in 2021 bekend wie onderzeeboten gaat bouwen

De Nederlandse maritieme industrie moet voorlopig wachten voordat bekend wordt wie de nieuwe onderzeeboten van de Koninklijke Marine mag gaan bouwen. In de gepubliceerde B-brief van staatssecretaris Visser op vrijdag 13 december worden de drie consortia, Naval Group/IHC, Saab-Kockums/Damen en Thyssen Krupp Marine Systems, uitgenodigd om hun aanbiedingen nog verder te detailleren. Het Spaanse Navantia is nu afgevallen.

Een definitieve beslissing valt pas in 2021 en wordt mogelijk zelfs genomen door een volgend kabinet. De vertraging die door dit besluit dreigt te ontstaan zet het Nederlandse maritieme bedrijfsleven op achterstand en zorgt voor nog hogere aanloopkosten, zo meldt de Brancheorganisatie Netherlands Maritime Technology (NMT). NMT roept de politiek op om vaart te maken in het aanbestedingsproces. Het risico van vertraging trekt een zware wissel op de sector en de zogeheten ‘Gouden Driehoek’ (overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen).

In de volgende fase worden de eisen, gunningscriteria en wegingsfactoren vastgesteld, waarbij factoren zoals beste boot voor de beste prijs, risicobeheersing en de uitwerking van het nationaal veiligheidsbelang en de strategische autonomie als uitgangspunt dienen.

De huidige onderzeeboten (Walrus-klasse) zijn sinds de jaren ’90 in gebruik bij de marine en bereiken over zo’n 10 jaar het einde van hun levensduur. Met het project is meer dan 2,5 miljard euro gemoeid. Volgens de huidige planning moet er in 2022 een contract worden getekend met 1 van de bouwers. Uiteindelijk moeten de nieuwe onderzeeboten de huidige Walrus-klasse in 2031 volledig hebben vervangen.

Nederlandse bedrijven staan klaar om aan de slag te gaan met de ontwikkeling en bouw van de nieuwe onderzeeboten en het leveren van de benodigde technologie. De order zou een enorme boost betekenen voor de Nederlandse maritieme industrie, die zich al heeft bewezen bij de upgrade van de Walrusklasse.

Voor het ontwerp, de bouw en straks de instandhouding, hecht Nederland groot belang aan betrokkenheid van Nederlandse marinebouwcluster, inclusief het MKB en kennisinstituten. Staatssecretaris Visser: ”De Nederlandse marinebouwsector moet een zo goed mogelijke positie verkrijgen in de toeleveringsketens van buitenlandse werven. Een goede positie als toeleverancier biedt de Nederlandse bedrijven en kennisinstituten de kans om de eigen kennis en kunde te vergroten, waarvan Defensie ook weer profiteert.”

“We zijn erbij gebaat om in een zo vroeg mogelijk stadium betrokken te worden”

Harm Kappen, voorzitter van het Dutch Underwater Knowledge Center en commercieel directeur bij RH Marine “De keuze om de volgende fase nog in competitie aan te gaan is erg nadelig voor ons als specialistische toeleverende bedrijven. We zijn erbij gebaat om in een zo vroeg mogelijk stadium betrokken te worden bij het ontwerp van de toekomstige onderzeeboten. We moeten onze krachten kunnen bundelen en richten op één partij om de hele ontwikkeling van dit complexe platform samen met de beoogde onderzeebootbouwer uit te voeren. Dit is de enige manier waarop we straks de instandhouding nét zo succesvol kunnen uitvoeren als we dat nu doen voor de huidige Walrusklasse onderzeeboten.”

NMT wijst bovendien op Defensie Industrie Strategie (DIS), waarin het kabinet pleit voor een ‘zo groot mogelijke betrokkenheid van het Nederlandse bedrijfsleven’. In de DIS staat letterlijk: ‘We gaan de Nederlandse defensie industrie versterken’. NMT roept het kabinet dan ook op om de eerder gedane beloften waar te maken en vol te gaan voor de eigen industrie.

Een voortvarende besluitvorming en gunning van de opdracht is daarbij essentieel. NMT voorzitter Bas Ort reageert: “Dit is echt een gemiste kans om op zo’n belangrijk strategisch onderwerp als de maritieme defensie industrie geen duidelijke Nederlandse keuze te maken. Ik roep onze overheid op om die keuze in het belang van de Nederlandse industrie en werkgelegenheid alsnog op korte termijn te maken! De navenante spin-off van deze order voor BV Nederland in de komende decennia mag immers niet worden onderschat.”

Onderzeeboten zijn van rechtstreeks belang voor de zeevarende handelsnatie Nederland. Het belangrijkste kenmerk is dat deze onder water vrijwel onvindbaar zijn. Dat maakt de onderzeeboot uitermate geschikt voor het beschermen van de aanvoerlijnen over zee, marineschepen en maritieme infrastructuur. Dat geldt ook voor het opsporen en uitschakelen van vijandelijke schepen, het afzetten en oppikken van special forces en het vergaren, analyseren en delen van inlichtingen.

Visser: ”Deze maritieme slagkracht maakt de onderzeeboot tot één van onze belangrijkste wapensystemen. De Nederlandse onderzeedienst staat met de Walrusklasse wereldwijd hoog aangeschreven. Daarom wil Nederland de schepen vervangen nu het einde van hun levensduur in zicht komt. Ook de NAVO dringt hier op aan. Onderzeeboten vormen een belangrijke en veelgevraagde niche-capaciteit.”