Visverbod Natura 2000 Noordzee averechts voor duurzame visserij

Het sluiten van Natura 2000-gebied Noordzeekustzone voor kleinschalige kustvisserij- zoals het Ministerie van Economische Zaken wil- geeft géén meetbare ecologische verbetering, maar richt wel schade aan. Dat toont de nieuwe MPA-Wijzer, die de Stichting Wetenschappelijk Natuur en Milieubeleid (SWNM) uitbrengt. ‘De zandige bodem van de koude Noordzee is niet vergelijkbaar met het Great Barrier Reef, zoals voorstanders stellen’, aldus de SWNM.

Voordelen van zeereservaten zijn vooral aangetoond bij tropische koraalriffen, in de Noordzee is ecologische betekenis beperkt. Natura 2000-beleid kan de nekslag zijn voor kleinschalige kustvissers.

Natuurkrachten domineren Noordzeekust, 90 procent minder visserij géén effect
Een MPA- Marine Protected Area- is een zeegebied met hoger beschermingsniveau dan de omgeving, zoals de Waddenzee. Een zeereservaat- ontoegankelijk voor mensen- is de meest stricte toepassing van een MPA. De MPA-wijzer verschijnt nu de overheid op 28 april in de Staatscourant aankondigde de kleinschalige bodemvisserij te verbieden in een Natura 2000-gebied ter grootte van de provincie Utrecht. Met het instellen van het meest strenge regime- een zeereservaat – in delen daarvan zou volgens voorstanders de zandige Noordzeebodem en schelpdieren beschermd moeten worden.

De MPA-wijzer toetst nut en noodzaak van het beschermen van dynamische zandbodems als in de Noordzee. Een verkenning van nieuw gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek bevestigt de dagelijkse ervaring van de- sinds 1990 met bijna 40 procent gekrompen- Nederlandse kustvissersvloot: de visserijinvloed op de Noordzeebodem valt weg ten opzichte van de hoge natuurlijke dynamiek en meerjarige milieuveranderingen.

Nederland heeft naast de Waddenzee al sinds 1989 een grote MPA die door de visserij zélf werd ingesteld met overheid en wetenschappers: de Scholbox. In de gehele 12-mijlszone van Nederland tot Denemarken mochten toen geen kotters meer vissen met vermogen boven de 300 pk. Het doel van de Scholbox was om via minder visserijdruk en minder discards meer jonge schol te laten opgroeien.

De visserijdruk daalde met 90 procent. De laatste wetenschappelijke evaluatie van de Scholbox in het Journal of Sea Research, toont dat de hoeveelheid jonge schol juist verder áf nam dankzij minder voedingstoffen als fosfaat in het kustwater en mogelijke klimaateffecten. Visserij-effecten hadden slechts een bijrol in de veranderlijke Noordzee, wat populaire meningen in context zet.

Zandbodem Noordzee geen Great Barrier Reef na visverbod
Een recente studie in Science toont dat de ecologische invloed van visserij in onze Noordzeekustzone in de 1 na laagste ecologische impactcategorie valt op internationaal niveau. De fauna is aangepast op hoge dynamiek. Daarmee bevestigen vooraanstaande conservation scientists de praktijkervaring van Noordzeevissers: natuurlijke bodemberoering heeft een veel grotere invloed op de zandige bodem en haar fauna dan visserij. De zandbodem kan in 3 weken tijd tientallen meters opschuiven door getijdenstroming. De woelige zandbodem van de koude Noordzee verandert dus niet in een tropisch duikparadijs vergelijkbaar met het Great Barrier Reef, wanneer je visserij verbiedt. Voorstanders van het overheidsbeleid schermen bij media en politici met dit tropische rif als voorbeeld voor Nederland.

Positieve effecten van gebiedssluiting zijn vooral aangetoond in tropische gebieden met kwetsbare riffen, op plaatsen waar vis jaarrond verblijft en dus ‘veilig’zit. In koudere zones trekt de vis echter weg met de seizoenen buiten de MPA. Populaire meningen over ‘overbevissing’leunen niet langer op feiten.

De belangrijkste visbestanden in de Noordzee zitten volgens ICES-statistieken in de lift, en Wad en Noordzee bevatten een overvloed garnalen. Natura 2000 ontneemt kustvissers de beste visbestekken, zonder dat wettelijk vereiste schadecompensatie is geregeld. De maatregel om de zandige Noordzeebodem ‘te beschermen’ lijkt zo een nekslag te worden voor kleinschalige kustvissers en garnalenvissers zonder toetsbare grond.

Vissers werken steeds intensiever samen met wetenschappers van Imares en Ilvo om hun effect te meten, en de praktijk te verbeteren. De MPA wijzer werd samengesteld met SWNM-adviseurs dr Paul Hagel, directeur onderzoek bij het voormalige Rijksinstituut voor Visserij-onderzoek (RIVO, nu Imares) en visserijbioloog dr. Dolf Boddeke. De SWNM streeft naar een praktijkgericht natuurbeleid.

Meer… SWNM