Vlaams-Nederlandse Top biedt handvatten voor verdere ontwikkeling van North Sea Port

De vijfde Vlaams-Nederlandse Top van 4 november ging in op een aantal samenwerkingen die ook de ontwikkeling van het grensoverschrijdende havengebied North Sea Port bevorderen: infrastructuurwerken, pijpleidingen, circulaire economie, waterstof, stikstof, Brexit en spoor.

De Vlaams-Nederlandse Top bewerkstelligt ontmoetingen op het hoogste politieke niveau tussen Nederland en Vlaanderen. Deze ontmoetingen vinden sinds 2011 plaats met het oog op het verdiepen en verbreden van de samenwerking op concrete dossiers. Voor North Sea Port zijn de topontmoetingen best bijzonder. Zo zetten het toenmalige Zeeland Seaports en het Havenbedrijf Gent op de Top van 2016 in het Gentse stadhuis de nodige handtekeningen om de fusiehaven North Sea Port te realiseren. Ook met deze Top bieden Nederland en Vlaanderen North Sea Port nieuwe impulsen om het grensoverschrijdende havengebied verder te ontwikkelen.

North Sea Port heeft te maken met infrastructuurwerken aan beide zijden van de grens. In de verdere ontwikkeling als grensoverschrijdende haven is het nuttig dat infrastructuur in het havengebied over de grens heen wordt aangelegd. Een onderzoeksrapport van de bestuurlijke werkgroep, onder leiding van de heer Donner en mevrouw Berx, naar deze grensoverschrijdende samenwerking bij infrastructurele projecten geeft aan dat verschillen inzake omgevingsrechtelijke afstemming, plannings- en vergunningsprocedures en geschillenbeslechting op zich niet belemmerend hoeven te zijn. Daar waar verschillen in regels een obstakel kunnen zijn, kunnen die met het juridische instrumentarium van de Benelux worden opgelost.

Het rapport komt ook tot de conclusie dat duidelijkheid en betrokkenheid over het doel, de financiering, de te volgen procedures en het tijdspad, belangrijke voorwaarden voor succes zijn van grensoverschrijdende infrastructuurprojecten. Hier zet North Sea Port dan ook graag verder op in. Er staan immers belangrijke grensoverschrijdende projecten in het havengebied op stapel, zoals het spoor tussen Gent en Terneuzen als ook buis- en pijpleidingen in het grensoverschrijdende havengebied. En het havenbedrijf North Sea Port hoopt dan ook dat de overheden, in het zicht van deze afspraak op de Vlaams- Nederlandse Top, de genoemde voorwaarden voor succes inzetten. North Sea Port heeft hoge verwachtingen voor de aangekondigde besluiten over een slagkrachtige governance.

In het havengebied wordt werk gemaakt van transport van CO2, waterstof en restgassen. Samen prioriteiten stellen, zo verklaart de Top, voor nieuwe grensoverschrijdende pijpleidinginfrastructuur, kan het klimaat en de bedrijven ten goede komen. Dit ook richting Europese investeringsmogelijkheden. North Sea Port is dan ook zeer te spreken van deze ambitie en draagt bij tot grote projecten met grensoverschrijdend effecten die belangrijk zijn voor de klimaatambities in beide landen.

Op het gebied van Europese wet- en regelgeving zullen de regeringen gezamenlijk optrekken waar deze de grensoverschrijdende samenwerking in de weg staat, zoals bij het transport van CO2 per schip. Dit sluit aan bij de intentie van North Sea Port dat naast de mogelijkheden voor buis- en pijpleidingen ook het vervoer van CO2 per schip onderzoekt.

Vlaanderen en Nederland delen gezamenlijk de ambitie om tegen 2050 circulair te zijn. Beide engageren zich om de komende jaren de samenwerking op deze transitie en de totstandkoming van een versterkte (Europese) recyclehub te verdiepen, met als doel de economieën robuuster en veerkrachtiger te maken. Dit sluit aan bij wat North Sea Port nastreeft op het gebied van een circulaire economie: bedrijven stimuleren om grondstoffen en energie te besparen, uit te wisselen en te hergebruiken. Er komt een gezamenlijke onderzoeksagenda rond icoonprojecten waaronder circulaire industrie met de North Sea Port Area als proefgebied en duurzame ontwikkeling van offshore infrastructuur. Het havengebied positioneert zich ook nadrukkelijk als experimenteerregio, ook op het terrein van circulariteit en draagt bij aan deze onderzoeksagenda.

Waterstof kan een belangrijke rol spelen in de verduurzaming van energie, industriële processen en producten, het gebruik van (fossiele) grondstoffen en mobiliteit. Inzake waterstof behoort de Vlaams-Nederlandse regio tot de koplopers in Europa. Ook North Sea Port maakt hier deel van uit. Recent kondigden enkele bedrijven waterstofinitiatieven aan zoals de bouw van waterstoffabrieken. Deze positie als waterstofregio kan verder versterkt worden door meer samenwerking in het domein van waterstoftechnologie en met name rond elektrolyse.

De verspreiding van stikstof stopt niet aan de landsgrenzen. Alle EU-lidstaten worden in meer of mindere mate geconfronteerd met de schadelijke effecten voor de natuur, omgevingskwaliteit en gezondheid. Zowel Nederland als Vlaanderen hebben de opgave de uitstoot van stikstof sterk terug te dringen en erkennen de noodzaak om deze uitdaging gemeenschappelijk aan te pakken. Het ontwikkelen en uitvoeren van een doelmatig en samenhangend stikstofbeleid in beide landen, met aandacht voor maatwerk in grensregio’s – en dus ook in het havengebied van North Sea Port – staan hierbij centraal. Het is voor North Sea Port onbegrijpelijk dat soms belangrijke industrie-investeringen in duurzaamheid stil moeten liggen vanwege de stikstofproblematiek. We hopen daarom ook dat een Vlaams-Nederlandse samenwerking kan leiden tot een evenwichtige aanpak van de milieugebruiksruimte zodat ontwikkeling van economische en duurzame ambities elkaar ondersteunen in plaats van elkaar af te remmen.

Inzake Brexit kijken Nederland en Vlaanderen uit naar het tijdig afsluiten van een adequaat akkoord met Groot-Brittannië. Samenwerking over de grens heen en het delen van ervaringen kunnen ook de handel van de bedrijven in North Sea Port met Groot-Brittannië bevorderen.

In het kader van de duurzaamheidsambities is verder inzetten op vervoer per spoor van groot belang. De Top sprak zich dan ook uit over het verder inzetten op het project ‘Rail Ghent Terneuzen’ – de verdere ontsluiting van de zone tussen Terneuzen en Zelzate. North Sea Port voelt zich, ook met de unanieme politieke steun in België en Nederland voor het spoor tussen Gent en Terneuzen, gesteund in haar spoorambities.

De Vlaamse en Nederlandse overheid hebben ook afgesproken dat de synergie van de Nederlandse havennota en de Vlaamse havenstrategie kansen biedt voor nadere Vlaams-Nederlandse havensamenwerking. North Sea Port is daar natuurlijk een ultiem voorbeeld van: samenwerking door te kijken naar de mogelijkheden in plaats van naar de belemmeringen.

Veel van de thema’s op de Vlaams-Nederlandse Top hebben grote gevolgen voor de havens en de industrie in de haven. Dat is ook begrijpelijk omdat de haven een uniek ecosysteem is waar economie en duurzaamheid, en maatschappelijke meerwaarde samenkomt. North Sea Port zal daarom onverkort de samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen voor ogen houden.