Werken in de Nederlandse maritieme clusters

Het onderwerp werken in een maritiem cluster roept vaak verschillende vragen op met betrekking tot de dynamische relaties, die zowel binnen het cluster zelf als met zijn gedeelde klanten worden gecreëerd. Welke voordelen zitten er bijvoorbeeld aan het werken in een (voornamelijk regionaal) netwerk van nauw verbonden bedrijven? Creëert concurrentie tussen de bedrijven uitdagingen? En welke uitdagingen liggen er
verder bij het organiseren van een maritiem cluster?

In dit onderzoek staan deze drie vragen centraal en stellen wij ze aan drie Nederlandse maritieme clusters. Afgezien van de voordelen van het ‘one-stop-shop’ concept lopen de antwoorden uiteen. Voordat we op deze vragen in gaan, kijken we naar de clusters zelf. Wie zijn ze en wat was afgelopen jaar hun belangrijkste project?

Op de eerste plaats spreken we met het regionaal marketing- en promotiebedrijf Deal Drecht Cities, waar Alblasserdam, Dordrecht, Hardinxveld-Giessendam, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht onder vallen. “Het maritieme cluster in de Drecht Cities is, in de woorden van Michael Porter, een historische knowhow-gebaseerde cluster”, vertelt Martin Bloem, directeur van Deal Drecht Cities. “Met de opkomst van dredging technieken in de 15e eeuw begon het cluster vorm te krijgen en is sindsdien steeds geavanceerder geworden. Tegenwoordig blinkt dit cluster uit in dredging en offshore technologie, superjachtbouw, binnenvaart en een grote ondersteunende sector bestaande uit systeemintegratoren, hardware leveranciers, onderzoek en financiële services.” Als een van de belangrijkste projecten van afgelopen tijd noemt Bloem de samenwerking met Rotterdam. “We hebben het concept van ‘Rotterdam Maritime Capital of Europe’ omarmd en onze regio internationaal op de markt gezet. We maken deel uit van een enorme gemeenschap rond een van de grootste havens ter wereld, waar de hightechindustrie en slimme logistiek hand in hand gaan.”

“HET DRAAIT ALLEMAAL OM EXPERTISE”

Daarnaast spreken we met twee regionaal geconcentreerde organisaties, namelijk Werkendam Maritime Industries en Urk Maritime. Leden van het Werkendam Maritime Industries cluster zijn actief in de hele maritieme sector, namelijk binnenvaart, zee- en
passagiersvaart, dredging- en workboats, offshore olie, gas en wind, en (super) jachten. Ook waterbouwkunde (kademuren, sluizen, kust- en kustlijnwerkzaamheden) en maritieme constructies (baggeren, heien en heavy lifting) vallen binnen het cluster. Als belangrijkste projecten van de afgelopen tijd kan Karin Struijk, programmamanager Werkendam Maritime Industries, een heleboel noemen. Zij concludeert: “Promotie van
technische banen bij meer dan 400 schoolgaande kinderen, een bezoek aan maritieme bedrijven en het aanbieden van technische workshops. Daarnaast is het eerste binnenvaartschip dat drie uur met batterijen kan varen afgeleverd, zijn hybride veerboten opgeleverd en is er een order ontvangen voor elektrische veerboten. Tot slot zijn drijvende zonnepanelen ontwikkeld en wordt er gewerkt aan het gebruik van biocomposieten, een biogebaseerd en circulair materiaal op basis van rest vezels uit natuur gebieden, voor de maritieme omgeving.”

En tot slot Urk Maritime. “Onze wortels liggen in de visserijsector”, vertelt projectmanager André de Vries van Urk Maritime. “Maar in de loop der jaren is dit uitgebreid naar verschillende maritieme (sub) sectoren, zowel scheepsbouw gerelateerd als in de dienstverlenende sectoren.” Vandaag de dag is Urk Maritime actief in de volledige maritieme sector, inclusief zee- en binnenvaart, luxe jachtbouw en refit, offshore, scheepsautomatisering, elektrische installaties, vervoeren van bemanning, seismografisch onderzoek en bemanning zelf. Daarnaast maken ook financiën en onderwijs deel uit van het cluster. “Onze grootste uitdaging op dit moment is de realisatie van een nieuwe buitenhaven in Urk. Eenmaal klaar, zal dit een enorme boost geven aan de al sterke positie van Urk in de maritieme sector. De verbreding van de sluizen op Kornwerderzand is ook van groot belang.”

“DOOR SAMEN TE WERKEN KOM JE VERDER”

Wij vragen de drie clusters wat de grootste voordelen zijn van het organiseren van business om samen te kunnen werken in een maritiem cluster. Martin Bloem, directeur Deal Drecht Cities: “Het draait allemaal om expertise en de beschikbaarheid van betrouwbaar personeel op elk opleidings- en ervaringsniveau. Of je nu geïnteresseerd bent in automatisering, mechanical engineering, financiële dienstverlening, of varen op zee, jongeren weten dat ze een baan kunnen vinden in onze regio. Deze overvloed aan expertise en mogelijkheden heeft een sterke aantrekkingskracht voor zowel bedrijven als jongeren.”

Karin Struijk, programmamanager Werkendam Maritime Industries: “Werken binnen een maritiem cluster verhoogt de productiviteit, mensen kennen en vertrouwen elkaar. Ze weten waar ze elkaar kunnen vinden en kunnen dus snel reageren. We hebben de positie van een (gezamenlijke) programmamanager gecreëerd om te fungeren als centraal punt voor profilering, marketing en acquisitie. Naast natuurlijk verbindingen leggen met de overheid en onderwijsinstellingen en het contact onder houden met andere clusters, uit de luchtvaart- en automotive industrie, en innovatieve startups.”

André de Vries, projectmanager Urk Maritime: “Kennis delen en netwerken is erg belangrijk binnen ons cluster. We ontmoeten elkaar vaker dan voorheen en delen
kennis en ervaringen. Door samen deel te nemen aan beurzen, zowel nationaal als internationaal, en kosten te delen, komen we ook in contact met elkaars zakelijke contacten. Dit vergroot het netwerk van individuele bedrijven, waardoor zij minder kwetsbaar worden omdat ze niet alleen afhankelijk zijn van hun eigen klanten. Oftewel, als je alleen werkt, ga je sneller. Maar door samen te werken, kom je verder.”

Ervaren zij concurrentie tussen de deelnemers als een probleem? En welke uitdagingen liggen er verder bij het organiseren van een maritiem cluster? Bloem: “Concurrentie is een must in elk cluster; het houdt bedrijven scherp. Het grappige in de Drechtsteden is dat een concurrent in het ene project, je partner of leverancier in een ander project kan zijn. Deze praktische aanpak is uniek. Dit maakt het voor kleine bedrijven mogelijk om op te schalen als dit nodig is waarbij de ondernemerschap en creativiteit wordt behouden. Bijvoorbeeld wanneer een zeer complexe dredger of superjacht wordt gebouwd. Alleen de grootste uitdaging zit hem tegenwoordig niet in concurreren qua klanten, maar op het gebied van jong talent. We hebben gemotiveerde professionals nodig. Daarom hebben onze bedrijven en de regionale Economic Development Board een gespecialiseerd Young Professionals-Project opgezet.”

Struijk: “Concurrentie is geen probleem. Het is belangrijker om ervoor te zorgen dat elk clusterlid, zowel de kleine als de grote bedrijven, de zichtbaarheid en aandacht krijgen die ze verdienen.”

De Vries: “Omdat bijna elke deelnemer in ons cluster zijn eigen sterke kenmerken en disciplines heeft, is de concurrentie tussen leden geen groot probleem. Over het algemeen zijn we blij voor elkaars successen en iedereen realiseert zich dat we samenwerken om de positie van Urk in de markt te versterken. Dit komt iedereen ten goede. Betrokkenheid is hierbij een belangrijke kwestie en tegelijkertijd een grote uitdaging. Alle deelnemers moeten in gelijke mate betrokken worden bij de genomen initiatieven.”