Werkgelegenheid en exportpositie gegroeid in maritieme sectoren

De jaarlijkse cijfers uit de Maritieme, Haven- en Binnenhavenmonitor zijn bekend gemaakt. Een mooi moment om te bespreken hoe het maritieme bedrijfsleven en de kennisinstellingen samen met de overheid de uitdagingen van de komende jaren gaan aanpakken.

In de Maritieme monitor beschrijft de Minister van Infrastructuur & Waterstaat, Cora van Nieuwenhuizen, haar visie op de huidige situatie. “Het jaar 2019 heeft met de ogen van nu veel weg van de stilte voor de storm. De gevolgen van Covid-19 op de wereldeconomie zijn ongekend. Wereldwijd wordt alles op alles gezet om de gezondheid van de mensen te beschermen en de economische gevolgen zo goed mogelijk op te vangen. Natuurlijk heeft de pandemie ook forse invloed op het gehele maritieme cluster. De cijfermatige vertaling daarvan zullen we uiteraard terugzien in de Maritieme monitor van 2021.”

Zeker met dit alles in het achterhoofd kunnen we stellen dat 2019 een rustig en stabiel jaar was. De omzet van het maritieme cluster, exclusief de zee- en binnenhavens, bedroeg 70 miljard euro. Een groei van 2% ten opzichte van 2018. Ook de werkgelegenheid steeg licht. Zo’n 285.000 personen verdienen hun boterham in één van de maritieme deelsectoren. Dat komt overeen met 3,0% van de totale werkgelegenheid in Nederland. Opvallend was de sterke exportpositie. Deze groeide met maar liefst 10% ten opzichte van 2018. Daarnaast deden vooral de marine- en de scheepsbouw, en dan met name de bouw van grotere jachten, het goed. De offshore, de binnenvaart en de visserij kenden een wat minder jaar. Bijzonder in de opzet van deze Maritieme monitor is dat de cijfers meer zijn uitgewerkt per regio.

Gelijktijdig met de Maritieme monitor is ook de Havenmonitor verschenen. Koen Overtoom, vice voorzitter van de Branche Organisatie Zeehavens (BOZ): “De Havenmonitor geeft wederom aan dat de zogeheten zeehavens van nationaal belang een belangrijke rol spelen in de Nederlandse economie met 4% van de totale werkgelegenheid en 5,54% van de totale toegevoegde waarde. Dit belang hebben we ook tijdens de Corona-crisis centraal gesteld. Alle diensten en services in onze havens hebben ongestoord doorgewerkt. Daardoor konden we iedereen blijvend van goederen voorzien, niet alleen de bedrijven in binnen- en buitenland, maar ook ziekenhuizen en onderzoekscentra.”

Nieuw dit jaar is een aanvullende editie met speciale aandacht voor de arbeidsmarkt. Wij hebben hiermee goede arbeidsmarktdata beschikbaar, zodat we gericht acties kunnen nemen. Met een nagenoeg volledig digitaal realisatieproces en in goede samenwerking met bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen hebben we deze arbeidsmarktmonitor vormgegeven. Dit proces is een mooi voorbeeld van het innovatief vermogen, de adaptiekracht en de waardevolle ketensamenwerking in de maritieme sector. Jan Kweekel, voorzitter Human Capital Council Nederland Maritiem Land beschrijft in de monitor het proces: “Om goed inzicht te krijgen in hoe die maritieme arbeidsmarkt er uit ziet en zich ontwikkelt hebben we met deze pilot een enorme stap gezet om snel, actuele en valide kengetallen over onze maritieme arbeidsmarkt te publiceren. Met behulp van microdata en waar nodig aangevuld met enquêtevragen voor specifieke arbeidsmarktdata in bepaalde deelsectoren, hebben we een prima beeld gekregen van bijvoorbeeld de verdeling man/vrouw, opleidingsniveau, type dienstverband en in-, uit- en doorstroomcijfers binnen de maritieme arbeidsmarkt.” Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat 55% van de maritieme werknemers 45 jaar of jonger is en dat bijna 80% een voltijd dienstverband heeft.

De cijfers tonen niet alleen de enorme werkgelegenheidswaarde van de maritieme sector, maar bieden tevens het inzicht dat nodig is om binnen de sector gericht acties te kunnen uitzetten. Neem bijvoorbeeld het relatief lage percentage vrouwen in onze sector (inclusief staffuncties en functies in het primair proces) of de aanzienlijke doorstroomkansen binnen de maritieme sector. Het laatste is zeer actueel aangezien als gevolg van de effecten van het coronavirus een aantal reorganisaties boven de maritieme sector hangt. Laten we met elkaar zorgdragen dat we onze waardevolle arbeidskrachten, juist voor de tijd na de coronacrisis, behouden voor de maritieme sector.

Rob Verkerk, voorzitter van Nederland Maritiem Land, licht de visie vanuit de maritieme sector toe: “De sector wordt hard geraakt door de Corona-crisis. Dat zal in de cijfers die we volgend jaar publiceren duidelijk zichtbaar worden. Met het Masterplan voor een emissieloze maritieme sector wil de sector zich uit de crisis innoveren door de ontwikkeling en toepassing van groene technologieën voor de verduurzaming van bestaande en nieuwe schepen. Stip op de horizon is 30 nieuwe, emissieloze schepen in 2030. Met dit initiatief wordt de energietransitie voor de gehele sector versneld, vaart de Nederlandse overheid als eerste met emissieloze schepen en versterken we de internationale concurrentiepositie van de scheepsbouw en de scheepvaart. Wat we willen is dat Nederland wereldleider wordt op het gebied van duurzame scheepvaart en dat de Nederlandse maritieme sector de duurzame schepen van de toekomst wereldwijd ontwerpt, bouwt, vaart en inzet!”

Het ‘Masterplan voor een emissieloze maritieme sector’ met de ontwikkeling van 30 emissieloze schepen avant 2030 zal de sector een stevige economische impuls geven. Bovendien zullen de nieuwe, nog te ontwikkelen schepen en de retrofits van bestaande schepen nog meer kansen bieden voor de export. Nederland kan hiermee laten zien dat zij voorop blijft lopen in de ontwikkelingen op het gebied van verduurzaming en efficiënt gebruik van de waterwegen en havens.

Dit Masterplan biedt ook enorme kansen voor de werkgelegenheid. Maritieme kennisinstellingen, het bedrijfsleven en de Nederlandse overheid zullen alles op alles moeten zetten om dit ambitieuze plan te laten slagen. Dit vereist flexibiliteit van de vele werknemers en biedt kansen voor ontwikkeling binnen de verschillende carrièrepaden. De nieuwe schepen zullen gebruik maken van de nieuwste technologie en er zal dus voldoende personeel moeten worden opgeleid om deze schepen te ontwerpen, bouwen en uiteindelijk te besturen en onderhouden.

De cijfers uit de rapporten en de samenvatting zijn te bekijken op
www.maritiemland.nl en www.maritiemehavenenbinnenhavenmonitor.nl